در این مقاله سعی شده مزیت ها و چرایی استفاده از جت فن در تونل ها توضیح داده شود .
تهویه در تونلها توسط جت فن بصورت روزانه و جهت مبارزه با حریق صورت می گیرد.هدف تهویه روزانه تخلیه گازهای منوکسید کربن ٬ اکسیدهای نیتروژن و ذرات جرم دود حاصله از وسائط نقلیه در تونل و رقیق کردن آنها است و در مورد مبارزه با حریق جلوگیری از انباشته شدن لایه های دود و خارج کردن آن از تونل می باشد.جهت تامین اهداف ذکر شده با در نظر داشتن پارامترهای متعددی از قبیل بار حریق٬ شیب تونل٬ حجم تردد وسایط نقلیه و اوزان مجاز گازهای آلاینده تونل محاسبات به عمل می آید.تهویه تونل یکی از مهمترین مسایل در احداث تونلها چه در زمان حفر و چه در زمان بهره برداری است.
اصول تهویه نرمال ضعیف کردن آلودگی و بر طرف کردن دود است.آلودگی که توسط ترنها و وسایل نقلیه جاده ای ایجاد و منتشر می شود با تهویه مناسب به منظور فراهم کردن محیطی مناسب و مطبوع باید یرطرف گردد.با توجه به طویل تر شدن تونلها به علت تکنولوژی حفر مکانیزه تهویه آنها حساسیت و اهمیت بیشتری یافته است و مطالعات جامع تری را در این زمینه می طلبد. در مورد آتش نیز باید تدبیری برای فراهم کردن راه گریز بی خطر دود و کمک به دستیابی به مدخل گریز آتش بیاندیشیم. دود را می توانیم با ایجاد یک مخزن از جاییکه بیرون آمده بر طرف کنیم.به عنوان یک راه حل سرعت مناسب در قسمت عقب آتش برای هدایت دود به یک سمت ایجاد می کنیم.طراحی کامل سیستم تهویه تونل به منظور مواجه شدن با مشکلات زیر می باشد:
رقیق کردن آلودگی هوا در داخل تونلمسایل زیست-محیطی در خارج تونلکنترل دود در حالت آتش سوزی سیستم تهویه نصب شده در داخل تونل علاوه بر ایجاد کیفیت قابل قبول هوا تحت شرایط عادی باید تامین امنیت مردم و تسهیل در کار خاموش کردن آتش در مواقع آتش سوزی را نیز انجام دهد.
مدلهای مختلفی برای سیستم های تهویه استفاده شده برای تونلها وجود دارد که هم بصورت مجزا و هم بصورت ترکیبی قابل استفاده می باشند.این سیستمها عبارتند از:
سیستم تهویه طبیعیهمانطور که از اسم آن نیز پیدا است هیچ فن و یا وسیله دیگری برای کنترل جریان هوا در تونل در این سیستم به کار برده نمی شود.گردش هوا توسط عوامل متعددی مانند جریان ترافیک٬ دمای هوا٬اختلاف فشار موجود بین دهانه ها و سایر شرایط اتمسفریک ایجاد می گردد.نمونه ای از این نوع سیستم در تونل های با طول کوتاه در کشور مشاهده می گردد.
سیستم تهویه مکانیکی (جت فن)بر خلاف مورد اول برای ایجاد جریان هوا در داخل تونل از جت فن و سایر وسایل مکانیکی استفاده می کنند. این سیستم خود به سه نوع زیر تقسیم می شود:
سیستم تهویه طولیتهویه طولی بدین معنا است که سیستم تهویه یک جریان طولی در سرتاسر تونل ایجاد می کند.در این سیستم هوای تمیز از دهانه ورودی تونل وارد شده و به تدریج در اثر انتشار مواد آلاینده توسط وسایل نقلیه آلوده می شود.هوای آلوده که در خروجی تونل ماکزیمم درصد آلودگی را دارد از دریچه های خروجی خارج می شود.جریان هوا در این سیستم بوسیله فنهای جریان محوری که جت فن نیز نامیده می شوند صورت می گیرد.این سیستم نسبتا ارزان بوده و قابلیت نصب آسان و راحت تری نیز دارد به طوریکه در چندین کشور تنها راه عملی برای تهویه تونلها می باشد.کنترل سیستم با فنهایی که قابلیت کنترل بر خاموش و روشن شدن دارند بسیار ساده است.
